Дьоруой Дьарааьын аатынан о5о уьуйаанын боло5о
Олонхо нэдиэлэтигэр аналлаах тэрээьин сценария
«Ньургун Боотур» олонхоттон быьа тардыы
Сыала: О5ону кыра сааьыттан бэйэтин омугун тылыгар- оhугэр, торут култууратыгар уьуйуу,
олонхо норуот тылынан уус-уран айымньытын чыпчаалын комотунэн о5ону сахалыы тыынна, кэрэтик санарарга, мындырдык толкуйдуурга, соптоохтук дьаьанан сылдьары уорэтии.
Туттуллар тэрил: музыкальный центр, сахалыы костуумнэр, олонхо ус дойдута (уруьуй), бала5ан, ынах – суоьу, сахалыы алаадьы.
Сурун оруоллар:
Ньургун Боотур – Барашков Юра
Айталы Куо – Атласова Кюннэй
Тимир Ыйыста Хара-Дьяконов Айар -Хаан
Саха дьоно – орто болох уолаттара
Айыы умсуур- Косимова Мадина (кыталык кыыс)й
Кыыллар – кыра болох о5олоро
Кыталык кыргыттар – Шеломова Христина, Атласова Кюннэй, Петрова Айыына
От-мастар – кыра болох иитиллээччилэрэ
Олонхоьут – Каландарова Наталья Владимировна кыра болох иитээччитэ
Олонхоьут:
Былыргы уйэ5э
Ойуу бичик уор5алаах,
Киирэр – тахсар куннээх,
Кэрэ быйан кэскиллээх
Кэтит аан ийэ уоскээбит.
Ороьуоллаах уулаах,
Одун бай5ал олбохтоох,
Охтон баранар мастаах,
Уолан бутэр уулаах
А5ыс иилээх-са5алаах
Аан ийэ дойду айыллыбыт.
Орто туруу дойдубут
Кун корон кулумнуур
Кунду куонэ,
Ый тороон таалалыыр
Ытык талаата.
Ол толоон куох тыа куруолээзэ эбитэ уьу.
Козурээбэт котордоозо эбитэ уьу.
Маннайгы костуу).Ункуу «Айыл5а костуутэ, орто дойду» талахтар, аттар, балыктар (кыра, орто болох о5олоро).
(Уьуктуу муусуката тыаьыыр №1)
Иккис костуу). Кыталык ункуутэ (улахан болох кыргыттара)
( Кыталык орто дойду муусуката тыаьыыр №2)
Олонхоьут: Ол онно ус саха уоскээн тэнийбит, туорт саха тороон уоскээбит. Сайдалыкы эбэ5э ураанхай саха барахсан а5алаатар а5ата Саха Саарын Тойон, Ийэлээтэр ийэтэ Сабыйа Баай Хотун.
Уьус костуу). Ункуу «Саламалаах ункуу»( уьуйаан улэьиттэрэ)
(Кыл саха дэйбиирдээх ункуу муусуката тыаьыыр №3)
Уьуктуу муусуката тыаьыыр бары тахсан бараллар№4
Олонхоьут: Бу кэрэ дойдуну аллараа дойдуттан адьарай ааттаахтара сотру – сотору тахсан унту кэьэр буолбуттар. Онтон уоьэттэн Дьыл5а Хаан Тойон быьаарыытынан Аан дойдуну араныччылыырга, кун дьонун комускуургэ уоьээ дойдуттан ананан торообут Айыы бухатыырын, саха аймах умнубат быатыгар, уураанхай саха умнубат быатыгар, урдуктэн ыйыллыбыт, уоьэттэн толколоммут, Дьулусханнаах дьулуо ма5ан халлаан дьуураатыгар тура торообут, Дьулусхан субуйа суурук Дьураа хара аттаах Дьулуруйар Ньургун Боотуру киллэрбиттэр.
Тордус костуу). Ньургун Боотур ункуутэ
(Ураанхайдар ремикс муусукататыаьыыр №5)
4.Олнхоьут: Орто Дойдуга Ньургун Боотур балтын Айталыын Куону кытта Кылыадьыкы эбэ хоьуунна олохтууллар.
О5олор Орто доудуну олус собулууллэр.
(Айталы куо киирэр)
Бэьис костуу). (кыыс ыа5ыйалаах сылдьан уу баьара, отоннуу сылдьара костор).
(отонньут о5олор муусукалара тыаьыыр №7)
Онтон уол ох саанан бултуу сылдьара костор).Айыл5а муусуката тыаьыыр №8.
Ньургун Боотур наьаа бодон буола улааппыт, кууьун ханна да батарбакка туун утуйбат идэлэммит. Охсуьуу кордоон таьырдьа тахсан Уоьээ халлааны коро-коро уогулуур, сири коро-коро аллараа дойдуга хаьытыыр буолбут. Арай биирдэ бултуу сырытта5ына эмискэ этин бо5о этэр ча5ыл5ан ча5ылыйар, куустээх силлиэллээх- колоруктаах, тыастаах- уустаах тыал ынырыга туспут.
(куутстээх тыастаах этин, ардах тыаьын муусуката тыаьыыр «Раскат грома» №9, абааьы киирэр муусуката тыаьыыр №10 дьээгэ бааба муусуката тыаьыыр). Кыыьы уоран барар. (кыыс часкыйар хаьыыта иьиллэр №11).
Ньургун туох эрэ куьа5ан буолбутун сэрэйэн дьиэтигэр тоннор, тиийбитэ мас бого туспут, дьиэтэ сууллубут. Балтын уорбуттарын сэрэйэн Ньургун Боотур айанна турунар.
Алтыс костуу). Ньургун Боотур айанна турунар (ат муусуката тыаьыы).
5.Олонхоьут: Арай айаннаан иьэн кордо5унэ хара аты мииммит биир сур бодон бухатыыр кини балтын Айталыын Куону олордон баран сур тургэнник суурдэн эрэр эбит.
Олонхоьут: тимир йыста хара саната: - дьэ мин айыы кыыьын Айталы куону уоран – талан иьэбин, онон ыраах – чугас дьоннорбун улахан урууга ынырабын диэн алларастыы испит. Ити бириэмэ5э ньургун боотур балтын ньылбы тардан ылан бэйэтин атыгар олордон баран дьиэтин диэки ыытар. Тимир ыйыста Хара соьуйан уогулуур охсуьуу са5аланар.
Сэттис костуу). Алдьархайдаах киирсии мууусуката тыаьыыр (Ньургун Боотур, абааьы бухатыыра охсуьаллар).
(кутталаах муусука тыаьыыр №13).
Унуунэн, батыйанан, илиилэринэн киирсэллэр унту сылайан куустэрэ- уохтара баранар.
6. Олонхоьут:Онтон Ньургун Боотурга Айыы Умсуур диэн ааттаах уда5ан эдьиийэ кыталык котор буолан комо5о котон кэлэр. Уонна Ньургун Боотурга урун комус сымыыты айа5ар угар.
(кыталык муусуката тыаьыыр №14).
7.Олонхоьут: Боотурдар куустэрин уохтарын эбинэн баран киирсии кытаана5ар тиийэллэр.
( кутталлаах муусука тыаьыыр №15).
Тимир Ыйыста Хара уоттаах бай5алга туьэр(абааьы хаьыыта иьиллэр №16).
Ньургун Боотур кыайыылаах тахсар.
Ньургун Боотур дьиэтигэр аттанар. Уоруулэриттэн кыайыы ыьыа5ын тэрийэллэр. (Айыы дьонун агыстаах алаадьынан кундулуллэр). Бу орто дойдуга Ньургун Боотур диэн ааттаах айыы дьонун араначчылыыр, комускуур бухатыыр баарын туьунан суон сурах кун бугунугэр дирэри тар5анар.
Ахсыс костуу). Оьуокай (Айсен Аммосов ырыата тыаьыыр)
8.Олонхоьут: Дьэ ити курдук Кун Айыы дьоно кун бугунугэр диэри ойуу – бичик уор5алаах, киирэр – тахсар – куннээх, кэрэ быйан кэскиллээх Орто дойдуга учугэй ба5айытык олохсуйан олороллор уьу.
Репертуар
Айыл5а костуутэ (от – мас, балыктар, аттар)
Кыталыктар
Айыы дьоно «Саламалаах ункуу»
Ньургун Боотур тахсар (Ураанхайдар ремикс)
Айталы куо киирэр (Кыыс тоцуга муусукка)
Айталы куо отоннуур (отонньуттар муусука)
Ньургун Боотур Бултуур (тай5а муусуката)
Этин тыаьа (раскат грома)
Тимир ыйыста хара киирэр (кыыьы уорар)
Кыыс часкыйар (крик девушки)
Погоня (ат муусукта)
Охсуьуу муусуката
Айыы умсуур муусуката (Кыталык орто дойду муусуката)
Иккис киирсии
Абааьы олор хаьыыта (амарыын хаьыы)
Оьуор ункуутун муусуката
Оьуокай.
