Виды письменных работ творческого характера.

Кылаас

1

ΥɵМК

«Саха оскуолата»

Υɵрэнэр кинигэ

Захарова Л.В. уо.д.а. Саха тыла 1 кылаас. Дьокуускай, Бичик, 2018.

Уруок тиэмэтэ

Нуучча тылын дорҕоонноро уонна буукубалара (66 -68 с.)

Учуутал улэтин соруктара

Нуучча тылын дорҕооннорун уонна буукубаларын арааран билэргэ үɵрэтии;

Нуучча тылын дорҕоонноро аhаҕас уонна бүтэй дорҕооннорго арахсалларын билии;

Нууччаттан киирии тыллары буларга эрчиллии;

Саамай-саамай кыыллары билиhиннэрии

Сурун ɵйдɵбүллэр

Нуучча тылын дорҕоонноро уонна буукубалара

Туттуллар информационнай тэриллэр

Компьютер, проектор, презентация «Саамай, саамай»

Предметтэр икки ардыларынааҕы сибээс:

Тулалыыр эйгэ

I.Υɵрэх биридимиэтин үɵрэтии түмүгэ:

Тустаах үɵрэх биридимиэтин үɵрэтии түмүгэ

Υɵрэх сатабылларын сайыннарыы түмүгэ:

Нуучча тылын дорҕооннорун уонна буукубаларын диэн арааран билэр;

Нуучча тылын дорҕоонноро аhаҕас уонна бүтэй дорҕооннорго арахсалларын билэр;

Нуучча тылын дорҕооннорун сɵпкɵ саҥарар, арааран истэр;

Нууччаттан киирии тыллары булар;

Ыйытыыга эппиэттиир, сэhэргэhэр;

Саамай-саамай кыыллары билсэр

Билэр-көрөр үөрүйэх: Үлэ сыалын-соругун таба туруорар;

Ылбыт билиитин сатаан түмэр, сааһылыыр;

Бэйэни салайынар-дьаhанар үөрүйэх: Υɵрэнэр баҕаны, бэйэни сайыннарар

Тус бириэмэтин сатаан туһанар

Ханнык баҕарар үлэ кэмигэр сыал туруорары сатыыр;

Бодоруһар үөрүйэх: Атын оҕолору кытта бииргэ тапсан үлэлиир;

Кэпсэтии кэмигэр сатаан истии суолтатын ɵйдүүр. Атын киhи тугу саҥарарын быhа түспэккэ болҕойон истэр.

Билиини-кɵрүүнү ылар сатабыллар:

Сана билии ыларыгар баар билиитигэр тирэҕирэр;

Төрөөбүт тылын үөрэтэригэр сыал-сорук туруорунан көдьүүстээхтик үлэлиир.

Уруок түhүмэхтэрэ

Уруок ис хоhооно уонна учуутал дьарыга

Үөрэнээччилэр үлэлэрэ

Үөрэх сатабылларын сайыннарыы түмүгэ

1.Тэрээһин чааһа

Сыала: уруокка бэлэмнэнии

Уруокка үлэлиир туругу тэрийэр

- Үтүө күнүнэн! Илиилэрбититтэн ылсыһан бэйэ-бэйэбитигэр истиҥ мичээри бэлэхтиэҕин, эйэҕэс тыллары этиэҕиҥ эрэ.

Илиилэртэн ылыстыбыт,

Эн – мин доҕорум,

Мин – эн доҕорун,

Бары бииргэ сылдьабыт,

Элбэх саҥаны билэбит!

Эҕэрдэлэһэллэр

Үөрэнэр турукка киирэн, болҕомтолорун учууталга хатыыллар.

Бэйэни салайынар-дьаhанар үөрүйэх:

Υɵрэнэр баҕаны, бэйэни сайыннарар

2.Ситиһии төрүөтүн олохтооһун

Сыала: билиини ыларга бэлэмнээhин

Билиин ыларга бэлэмнэниини тэрийэр.

-Саха тылыгар дорҕоон араастара ханныктарый? Ааттаталааҥ.

- Аhаҕас дорҕоон хайдах этиллэрий?

- Бүтэй дорҕоону хайдах билэбитий?

Υлэлиир турукка киирэллэр.

Ыйытыыларга эппиэттииллэр.

Илиилэрин уунан эппиэттииллэр.

Толкуйга киирэллэр

Билэр-көрөр үөрүйэх:

Ылбыт билиитин сатаан түмэр, сааһылыыр;

Бодоруһар сатабыл: Атын киһини тулуйан истии, бэйэ санаатын этэр

3.Билэр үөрүйэхтэргэ олоҕуран проблеманы таһаарыы

Сыала: билиини ыларга бэлэмнээhин

Υɵрэнэр проблеманы таhаарар.

-[ү], [ɵ], [е], [ё] дорҕооннору тэҥнээҥ эрэ:

- [ү], [ɵ] ханнык тылларга баалларый?

-[е], [ё] дорҕоонноох тыллары этиҥ эрэ

-Маннык таблицаҕа суруйан кɵрүɵххэ:

-Туох уратылаах тылларый?

-Бастакы столбикка сахалыы, иккис столбикка нуучалыы тыллар

Учуутал биэрэр ыйытыыларын болҕомтолоохтук истэллэр.

Билэр үөрүйэхтэргэ олоҕуран проблеманы таһаараллар

Билиини-кɵрүүнү ылар сатабыл:

Сана билии ыларыгар баар билиитигэр тирэҕирэр;

Билэр-көрөр сатабыл:

Кэпсэтэригэр тугу истибэтэҕин, өйдөөбөтөҕүн ыйыталаһар

4.Үөрэтэр соругу туруорунуу

Сыала: уруок тиэмэтин, сыалын быhаарыы

Уруок тиэмэтин уонна соруктарын туруорарга кɵмɵлɵhɵр.

- Оҕолор, бүгүн биһиги уруокка нуучча тылын дорҕооннорун уонна буукубаларын үɵрэтиэхпит.

- Уруокпут тиэмэтэ туох диэн буоларый?

- Үөрэнэр сорукпут туох буоларый?

- Нуучча тылын дорҕооннорун уонна буукубаларын арааран билиэхпит;

- Киирии тыллары буларга үɵрэниэхпит

Ыйытыыларга эппиэттииллэр.

Уруок тиэмэтин быhаараллар.

Уруок соруктарын этэллэр.

Билэр-көрөр үөрүйэх: Үлэ сыалын-соругун таба туруорар;

Бэйэни салайынар-дьаhанар үөрүйэх:Ханнык баҕарар үлэ кэмигэр сыал туруорары сатыыр

5.Саҥа билиини арыйыы

Сыала: саҥа билиини ылыы, ырытыы

1.Саҥа тиэмэҕэ үлэни тэрийэр

- Саха тылыгар сорох дорҕооннор нуучча тылыттан киирэллэр. Ааттыаҕыҥ эрэ.

[е], [ё], [ю], [я], [в], [ж], [з], [ф] ц], [ш], [щ]

- Нуучча тылын дорҕоонноро аhаҕас уонна бутэй дорҕооннорго арахсаллар. Таблицаны толоруоҕуҥ:

-Yɵрэнэр кинигэбитин 66 сирэйгэ арыйан улэбитин бэрэбиэркэлиэххэ.

- Хас аһаҕас дорҕоон баарый? Ааттааҥ.

-Аны бутэй дорҕооннор хастарын этиҥ. Аатталааҥ.

-Дорҕоону бэлиэтээбэт буукубалар ханныктарый?

-Ылбыт билиибитин туhанан эрчиллиилэри толоробут. Бэлэмҥит дуо?

2. Yɵрэнэр кинигэнэн үлэни тэрийэр.

Эрчиллии 1. Киирии тыллары булан устуу.

-Эhиги ɵссɵ ханнык фрукталары билэҕитий?

Эрчиллии 2. Саспыт буукубалары булан устуу, аннынан тардыы.

- Училище диэн тугуй?

- Тренажёр диэни билэҕит дуо?

Эрчиллии 3. Кэпсээни устуу.

Презентация «Саамай-саамай» кɵрүү

- Саамай үрдүк кыыл ханнык эбитий?

-Саамай түргэнник сүүрэр кɵтɵрү ким биллэ?

-Саамай улахан кыылы этиҥ.

-Саамай уhун үйэлээх кыыл?

-Энциклопедияттан саамай кыра кɵтɵр туhунан булан ааҕыы, бэлиэтэнии

Ыйытыыларга эппиэттииллэр.

Нуучча тылын дорҕооннорун ааттыыллар.

Нуучча тылын аhаҕас дорҕооннору ааттыыллар .

Нуучча тылын бутэй дорҕооннору ааттыыллар .

-Yɵрэнэр кинигэни арыйан улэлэрин бэрэбиэркэлииллэр.

Аhаҕас дорҕоон буукубалара

Бутэй дорҕоон буукубалара

Дорҕоону бэлиэтээбэт буукубалар

[е], [ё], [ю], [я],

[в], [ж], [з], [ф] ц], [ш], [щ]

[ь], [ъ]