Мевзу: Номан Челебиджихан «Къарылгъачлар дуасы» икяеси
Макъсат: Муэллиф акъкъында малюмат берюв. Эсернинъ мевзусы ве гъаесини бильгилев.
Къысымларгъа серлева уйдурып, икяе эмек ичюн план тиздирюв. Окъулгъан метинде икяе этильген вакъиаларыны арасында вакъыт, мана ве акъибет багъыны анълатув.
Осьмюрлернинъ окъувгъа, бильги алувгъа ынтылувларыны инкишаф эттирюв.
Дерснинъ чешити: Янъы бильги алув.
Донатма: диск (Къырымтатар халкънынъ девлет Гимни) Н. Челебиджиханнынъ сурети; ибарелер; ресимлер.
Дерснинъ эпиграфы: «Бу икяе Къырым тюрклери эдебиятынынъ ольмез бир парчасы оларакъ, даима къуветли муафаза этеджектир»
Джафер Сейдамет
Дерснинъ кетишаты:
1).Тешкилий къысым
2).Эв вазифесини сорав;
Талебелер тахта огюне чыкъалар. Олар бегенген парчаны эзберден айталар, сонъра ерлеринде отургъан талебелер оларгъа суаллер берелер, сезлернинъ терджимесини сорайлар.
Алгоритмни джевапларнен толдуралар:
Илим хызметининъ нетиджеси
газ компьютер
иляхре
ярыкъ телефон телевизор
3).Лугъат иши сезлернинъ изаатыны бермек:
Зулум, мустакъиль, мерасим, джылкъы, ялын, орюш.
4).Янъы мевзунынъ макъсады ве вазифелерини илян этюв
Къырымтатар хылкънынъ гимни къоюла.
Оджа: Балалар! Бугунь биз даа да бир истидатлы языджы, атешин ватанпервер, халкъына садыкъ инсан – Номан Челебиджихан акъкъында лаф юрсетеджекмиз ве кене да окъув, бильги мевзулары акъкында олгъан «Къарылгъачлар дуасы» икяесинен таныш оладжакъмыз.
5).Янъы мевзуны анълатув
Тахтада: Номан Челебиджихан
(1885-1918)
1. Оджа: Номан челебиджихан –къырымтатар халкънынъ садыкъ ве улу огълу, 1885 сенеси Сонакъ коюнде догъды. Кой мектебини битирди, Багъчасарайдаки «Зынджырлы» медреседе бильги алды, Истамбул университетинде девам эттирди.
Бу девирде къырымтатар яшлары Истамбулда «Ватан» адлы гизли тешкилятны мейдангъа кетирелер ве Н. Челебиджихан ёлбашчылыгъында къырымны Русие зулумындан къуртармакъ ве миллий мустакъиль девлетни мейдангъа кетирмек ичюн курешке азырланалар. Н. Челебиджихан Тюркиеде окъувыны битирип, 1912 сенеси Кърымгъа къайта ве озюнинъ якъын досту Джафер Сейдаметнен бирликте къырымтатар миллий девлет къурулыш арекетининъ программасыны тизе.
1917 сенеси, инкъиляптан сонъки девирде, Н Челебиджихан биринджи миллий Къурултайны азырлав ве кечирюв боюнджа ишлерге елбашчылыкъ япа. Ноябрь – декабрь айларында олып кечкен Кърултайда Къырым миллий укюметининъ башы оларакъ сайлана.
1885с. | Сонакъ коюнде догъды. Зынджырлы медреседе окъуй. |
1908с. | Истамбулда окъуй. «Ватан » джемиетининъ ёлбашчысы |
1912с. | Къырымгъа къайта. |
1917с. | Къурултай, къырым Миллий укюметининъ башы |
1918с. | Эляк олды. |
1918 сенеси къутургъан большевиклер Н. Челебиджиханны якъаладылар ве Акъяр апсханесине атып ольдюрдилер. Джеседини исе Къара денъизге аттылар.
2.Н.Челебиджихан Миллий укюметнинъ башы олмакънен бирликте истидатлы шаир эди:
«Ант эткенмен»-къырымтатар халкънынъ гимни.
Дерсликке кирсетильген «Къарылгъачлар дуасы» адлы икяесинде Челебиджихан озюнинъ балалыкъ ве осьмюрлик йылларыны хатырлап, эм зевкълы, эм гъамлы теэссуратларыны тесвир эте.
Бойлеликнен къырымтатар халкънынъ садыкъ огълу, атешин курешчи озь халкъынынъ азатлыгъы огърунда элякъ олды. Эр йыл февраль 23 куню Къырым джамилеринде Номан Челебиджиханнынъ рухуна дуалар окъула. Джемаат мейданларгъа топланып. Онынъ хатырасына багъышлангъан мерасимлер кечире.
3. Талебелернен икяенинъ бириджи къысманы парча-парча окъуп, талиль этемиз. Эр бир парчагъа серлева къоюла (план ола)
1 Атларгъа олгъан севги.
2 «Къарылгъачлар дуасы»ны огренюв
3 Кой мектеби –къаранлыкъ,
джампик бала зинданы.
4 Къарылгъачларны не ичюн куньлердик?
6). Пекитюв
«Микрофон»оюны
Не ичюн бу икяени автобиографик икяе деймиз?
Мектеп ичинде юва къургъан къарылгъачлар не ичюн балаларны меракъландыра эдилер?
Олары сейир эткенде, балалар нелерни тюшюне эдилер?
Мектеп бинасы насыл эди?
Талебелер окъув кунюни насыл кечире эдилер?
Балалар сербест учкъан къарылгъачларны не ичюн куньлер эдилер?
Не ичюн икяе «Къарылгъачлар дуасы» деп адландырылгъан?
7). Дерснинъ нетиджесини чыкъарув
8). Эвге вазифе:
1.Номан Челебиджиханнынъ омюри ве яратыджылыгъы акъкъында дерсликтен окъумакъ.
2. Икяенинъ 1-инджи къысмыны окъув, план боюнджа икяе этмеге огренюв.
