BOLALAR XALQ QO‘SHIQLARI
Avezova Noila Jumaniyazovna
Xiva shahar 1-sonli umumiy o‘rta ta’lim maktabining
oliy toifali musiqa fani o‘qituvchisi
Xiva, Xorazm, O‘zbekiston
Annotatsiya: O‘zbek xalqining zamonlar osha bizgacha yetib kelayotgan va abadiy davom etuvchi bolalar xalq qo‘shiqlari haqida qisqacha so‘z boradi.
Kalit so‘zlar: madaniyat, san’at, musiqa, bolalar, xalq qo‘shiqlari, bolalar xalq qo‘shiqlari, ilm-fan, darslik.
Ma’lumki, har bir davr yoki zamon o‘z taraqqiyot darajasi negizida o‘zining ma’naviy dunyosiga ega bo‘ladi. Asosan o‘zbek xalq bolalar qo‘shiqlari maktabgacha bo‘lgan ta’lim muassasalaridanoq o‘rganilib kelinadi. Bundan asosiy maqsad o‘sib kelayotgan yosh avlodni turli zamonaviy shovqinli musiqalardan imkoni boricha uzoqlashtirib, milliy an’anaviy ruhdagi klassik va noyob san’at durdonalarimiz borligini anglatishdir.
Uzoq asrlardan bizgacha yetib kelgan bolalar qo‘shiqlari o‘zbek xalq og‘zaki badiiy ijodining tarkibiy qismini tashkil etadi. Ularda yosh avlodning jo‘shqin hayoti, yil fasllari va turli bayramlarga munosabati o‘ziga hos ifoda etiladi.
Bolalar qo‘shiqlarining ko‘pchiligi o‘yin bilan yoki o‘yin vaziyatida aytilgan. Bahor faslida kuylangan “Binafsha”, “Chittigul”, “Yomg‘ir yog‘aloq”, “Laylak keldi” singari qo‘shiqlar shular jumlasidandir. Masalan, bahor chog‘i yomg‘ir shivirlab yog‘arkan, shu fursatda quvongan bolalar o‘yinga berilib, mutoyiba ila “Yomg‘ir yog‘aloq” qo‘shig‘ini kuylaydilar.
Binafsha va boychechaklarning unib chiqishi ham bolalarning quvnab o‘ynashlari va qo‘shiq kuylashlariga sabab bo‘lgan va natijada ushbu qo‘shiq yaralgan:
BINAFSHA
Quvnoq
Bolalar repertuaridan o‘rin olgan o’zbek xalq qo’shiqlari raqsbopligi, ijroda ko‘pchilik ishtirok etishi bilan boshqa janrlardan ajralib turadi. “Yalla yorim” qo‘shig‘ini bunga yaqqol misol qilishimiz mumkin.
Hulosa qilib aytganda, bugungi kunning asosiy talablari - har bir sohada mustaqil bo‘lish, milliy qadriyatlarimizni asrash va jahon andozalari doirasida faoliyat ko‘rsatishdan iborat.
Foydalanilgan adabiyotlar:
O‘zbekiston milliy ensiklopediyasi 2000-2005;
Ibrohimov O. “O‘zbek xalq musiqa ijodi”, T., 1994;
“O‘zbek xalq poetik og‘zaki ijodi”, T., 1990;
www.ziyouz.com kutubxonasi
