Муниципаль район Администрация3ыны8
М24ариф б1леге
К0й0рг26е районы
Методик 7улланма
«Бәйләнешле һөйлә1 телмәрен ү9тереү»
Авторы И6рисова Резид2 Р24ип 7ы6ы, баш7орт теле 32м 262би2те у7ытыусы3ы
Эшл2г2н урыны= муниципаль белем бире1 учреждение3ы
Ермолаево ауылыны8 1-се 3анлы урта д0й0м белем бире1 м2кт2бе
Адресы= Ермолаево ауылы,Калинина урамы,17
Бәйләнешле һөйләм телмәрен ү9тереү.
Ту4антелдәрестәреу7ыусылар6ытормош7аә6ерләү,улар6ы8хист2рен,2хл27исифаттарын,эстетикзауы7тарынкамиллаштырыусараһыбулыптора.Русмәктәптәрендәу7ыусыбаш7ортбалаларыөсөнбыликеләтәәһәмиәтле.
Тыуғантелгәөйрәтеү-һөйләшергә,дөрө9я6ыр4а,йүгереку7ыр4аөйрәтеүтигәнһүҙул.Төпихтибарпрактикаменәнбәйләнеп,функционаллы7принциптарынайүнәлтелергәтейеш.Былпринциптарү6енс2леклеметодикалымдар,юлдар,ысулдар7улланыу6ыталапитә.
Минсистемалырәүештәграмотағаөйрәтеүдәрестәренһөйләмү9тереүмен2нбергәалыпбарырғатырышам.Шулайэшләгәндәгенә6уру8ыштарғаирешергәмөмкиндертипуйлайым.
Мә9әлән,дүртйылбаш7орттеленөйрәнгәну7ыусыларбәләкәйхикәйәтө6өй,һорау6арғаяуапбир2,тәржемәитәбеләләр.Яттаншиғыр6арһөйләй6әр,йыр6арйырлай6ар,диалогтө6өй6әр,хатаһы6я6алар,дөрө9һөйләмтө6өй6әр.
Русмәктәбендәбелемалыусыбаш7ортбалаларынаәсәтелену7ытыузы8төпма7саттарыны8береһе – у7ыусылар6ыү6фекер6әрендөрө9һ2мматуритеп,телдәнһәмя6марәүештәбелдерегәөйрәтеү6ер,типуйлайым.Быныңөсөндәрестәр6әтүбәндәгеэштөр6әрен7улланам:
у7ыл4антекстбуйынсаһорау6ар4аяуапбиреү;
алданятлағантекстыхәтер6әнһөйләү;
бер2й6урбулма4анхикәйәнеу7ыпсы77ас,шу8ао7шашхикәйәтө6өү;
-тәбиғ2ткүренештәренһүрәтләүсебәләкәйкүләмлеиншаларя6ыуһ.б.
Былэштөр6әребалалар6ыңбәйләнешлеһөйләмтелм2ренү9тереү6ә6уряр6амкүрһ2тәл2р.
Русмәктәбендәу7ы4анбалалар6ыбаш7орттелеменән7ы6ы7һындырыу6а,улар6ы8һү6лекзапастарынбайытыу6а,һү66әр6еһөйл2мд27улланыр4аөйрәтеү6әуйындар6ы8 әһәмиәтеайырыуса6ур.Уйындард2рестәр6ехистәрменәнбайыта,балалар6ыңиңя7шысифаттарынасыр4аяр6амитә.Ү6ләштерегәауырбул4анматериалда,уйынрә1ешендәаңлат7анда,у7ыусылар6а7ы6ы73ыныууята.
"Уйын-7ы6ы7һыныуһәмбелемгәынтылыуутын7абы6аторған
ос7онул",-тиг2нВ.А.Сухомлинский.
Уйынбарышындау7ыусыларһү66әр6ебергәләп7абатлай6ар,я8ыһү66әр6едөрө9әйтергәөйрәнәләр.Оялсанбалаларонотолоп,ү66әреләһи6мә9тәнуйын4а7ушылыпкит2ләр.Уйындар"дөрө9әйттеммеикән?"тигәнт2би4и7ур7ыу6ыеңергәярамитә.
Өнд2р,һүҙҙәр,һүҙбәйләнештәрһәмһөйләмдәрәйтергәөйрәнгәндәфонетик,лексик,грамматикуйындар7улланырғабула.
Фонетикуйындарөндәр6едөрө9әйтергәяр6амитәләр.Ә,ө,ү,һ,ғ,6,8,9,4кеүекбаш7орттеленәгенәхасөндәреү6ләштергәндәтәү6әөнд2рһәмижектәр,һуңынанһү66әрө9төндәэшалыпбарам.
Ә-ә-ә-ә,әс,әм,лә,сә,әсәй,әтәс,сәскә...Ө-ә-ө,лө,сө,мө,өн,өс,өкө,Өфө,төшһ.б.
Шунанти6әйткестәряр6амындаһү6бәйләнештәр6е,һөйләмдәр6ебернисә7абат7абатлайбыҙ.
Алланғаналмааш,Балдарытама-тама.Ашаалһыуалманы,Балынамана-мана.
?арғаәйтә:7ар-7ар-7ар,Бындаеләкбар-бар-бар,Тикяланытар-тар-тар,Еләкө9тө7ар-7ар-7ар.
Лексикуйындарбалалар6аһү6байлығынбайытыуөсөн,яңыһү662р6еи9тә7алдырыуөсөнбиккәрәк.
"Теречайнворд".Уйынбернисәтеманыөйрәнгәсуйнала.Беренсеу7ыусы"исем"ти,икенсеу7ыусы"м" өнөнәбашлан4анһү6әйтә:"мәктәп".Өсөнсөу7ыусы"п"өнөнәбашлан4анһү6әйтә"парта".Уйыншулайдауамит2.
"Ваты7телефон".У7ытыусыберенсеу7ыусы4аяйғынаберһү6әйтә:"китап".Былһү66еу7ыусыяй4ынакүршеһенәәйтергәтейеш. №16,шулайитеп,у7ытыусы7абарыпетә. №ү6ү6гәргәнбулһа,яңылышәйткәнбалаасы7ланаһәм"шаяняза"бирелә.
Телтө6әйкестәр7улланыпуйнау:
;а-4а-4а-әй6әкиттекурман4а,
Шә-шә-шә-урмандаеләкбешә.
Ле-ле-ле-ауы6итәйекәле,
Ге-ге-ге-7алайтәмлееләге.
Грамматикуйындару7ыусылар6ы8грамоталыя6ыукүнекмәләрен
арттыра,16фекер6әрендөрө9һәмматуритепәйтергәөйрәтә.
Дәрестәкүптөрлөграмматикуйындар7улланам.
"Ним27ай6а?".У7ытыусысиныфта4ы,ө9тәлдәге,партала4ы,әйбер6әр
тураһындаһорай.У7ыусыһорау6арғаяуапбирә.Мә9әлән:Былнимә?
Был-72ләм.?әләм7айҙа??әләмө9тәлдә.
"Ти62йт!".Теманыөйрәнгәндәуйнала.У7ытыусыһү66әр6еижектәргәбүлепәйтә.У7ыусы,уларҙыберләштереп,һү66еәйтергәтейеш(кемти6ер2кәйтер?).
"№инкем?".У7ыусыларбер-берһенәшундайһөйләмдәрәйтәләр:
- №инкем?-Минмалай.МинИлдар."№инкем?".
-Мин7ы6.МинЛилиә.
Телдея7шыра7белгәнбалаларһорау6ар6ыауырлаштырыбыра7бирәалалар.
Бынантыш,у7ыусылар6ы8бәйләнешлеһөйләмтелм2ренү9тереү,белемд2рен,о9талы7тарыннығытыума7сатында,ө9тәм2уйындар,табышма7тар,шиғыр6ар,терәксхемалар,дидактикматериалдар7улланам.
Д2рест2рең7ы6ы7лы,балалар6ыялы7тырмайторғанитепүтеүендәфизминуткалар6ы8әһәмиәте6ур.Ши4риюлдарменәну64арылатор4анбылялминуттарынбалаларбигерәктәярата.
Мә9әлән,барма7тартал4анда:
Бе6я66ы7,я66ы7,я66ы7,(һәрберижеккәбарма7тар6ыя6ып-бөгөү)
Барма7тар6ыталдыр6ы7.
Хә6ербеҙялалабы6(7улсу7тарынһелккеләү)
һәмта4ылая6абы6.
У7ыпкү66әрталғанда:
У8кү6еңде7ы9ыпалдаһулкү6еңде7ы9ыпал,Шунантә6рәаша
К1кофо77акү6еңһал.
Дәресалдыши4ыр6ары:?ы84ыраушылтыраны,бе6ултыр6ы7дәрескә.Китап,дәфт2р6әрә6ер.Тотонайы7бе6эшкә.
Биккүңеллеялиттек,
Дәресбашланахәҙер.
Бе6индематуритеп
Яуапбирергәәҙер
Дәрестәр6әшулайу7әкиәттәру7ыйбы6,ши4ыр6арһөйләйбе6,йома7тар7оябы6,йыр6арйырлайбы6.
У7ыусылар6ыңһөйләмтеленү9тереү6әсюжетлы31рәтт2рбикяр6амит2.Сөнкиһүрәтбаланы8хисенәтә9ьиритә,һөйләмдәобразлыһү66әр7улланыр4а,төшөнс2ләр6еасы7лар4аяр6амитә.Сюжетлыкартиналарһүрәтләнгәнва7и4алар6ы8тәртибенхәтерләп7алыр4а,улар6ыэ6м2-э6леклеитепһөйл2йбелергәөйрәт2.
№үр2тк27арапхикәйәтө6өү-ижадиэш.И8элекбалалар6ыкартинаныу7ыйбелергәөйрәтергәкәрәк.И4тибарменән7арапсы77анданһуңу7ыусыларбәйләнешлеһөйләмдәртө6өй6әр.Шунанһуңкартинаныңэстәлегебуйынсаһорау6арһәмтерәкһү66әртә7димитәм.Мә9әл2н,"?ыш7ыуйын"тигәнтема4ахикәйәтө6өгәндәбаштарәсемгәихтибаритәбе6.Шунанәңгәмәүткәрәбе6:
Был7айһыва7ыт?Көнниндәй?Малайҙар7ай6ауйнай??ышкөнөһе6ниндәйуйындаруйнайһығы6?.Балаларһорау6ар4аяуапбирәләрһәмхикәйәтө6өй6әр.
Бәләкәйкүләмлеиншалар,изложениеларя66ырыуу7ыусылар6ыдөрө9я6ыр4аөйрәтеү6әһәмулар6ы8һөйләмтелм2ренү9тереү62мөһимсарабулыптора.
№өйләмү9тереү6еңмөһимбертөрө-һүҙменәнэшләү.Телдәнһөйләүти6фекерләү6е,7ы97ағынава7ытэсендәтейешлеһү6табыу6ыһорай.Әгәру7ыусыныңтелеярлыикән,уй-хистәрен,фекер6әренаңлатырғаһү66әреетмәй.Шуғалау7ыусылар6ыңһү6лекзапасынбайытыуөстөндәләкүпэшләргәкәрәк.
У7ыусылар6ың3ү6лексоставынбайытыуэшентүбәнсиныфтар6а
у7системалырәүештәалыпбарам. №әру7ыусыныңһү6леге
булдырылды.Ундадәресһайыняңыһү66әря6абы6.Я8ыһү66әр6е
у7ыусыларятлай6ар,и9тә7алдырырөсөнтөрлөуйындаруйнайбы6,
һү6лекдиктанттарыя6абы6.
Укыусылар6ыңграмматик7ағи6әләр6еи9тә7алдырыуыһәмуларзыа8лауыөсөнтаблицаларрәүешендәэшләнгәнматериалдар6ы7улланам.Бындайтаблицаны7улланғандау7ыусыкүреүхәтере,логикфекерләүеашадәреслектәбирелгән7а4и62неонотма9лы7итепү6ләштерә.
Бәйләнешлеһөйләмү9тереү6әматбу4атба9маларыдаяр6амитә.Балаларменәнбе6"Аманат","А7бу6ат"журналдарыняратыпу7ыйбы6.Ундабулғанши4ыр6ар6ы,йыр6ар6ыөйрәнәбе6.
.png)
