Урочы технологион картӕ
Ахуыргӕнӕг- Хетӕгаты Дмитрийы чызг Аннӕ.
Нымӕц: 08.12.2020 г.
Куысты бынат – Дзӕуджыхъӕуы МБОУ СОШ № 22
Предмет – Ирон литературӕ.
Кълас – 8 «В».
Урочы хуыз – ног ӕрмӕг амоныны урок.
Темӕ | 1. «Намысджын лӕг – адӕмы ныфс».(Æмбисонд). 2. Гаглойты Рутен. Радзырд «Намыс». |
Нысантӕ | 1. Базонгӕ кӕнын скъоладзауты радзырды мидисимӕ. Уацмысы бындурыл ахуыр кӕнын скъоладзауты сӕ хъуыдытӕ аивӕй ӕргом кӕныныл, хи зонындзинӕдтӕ уӕрӕхдӕр кӕныныл. Литературон теорийӕ базонгӕ кӕнын аллегорийы раиртӕстимӕ. 2. Ахуырдзауты дзургӕ ныхасы рӕзтыл куыст. 3. Уацмысы бындурыл ӕрдзурын намыс, цӕсгом ӕмӕ ӕфсармы ахадындзинадыл царды мидӕг. |
Урочы эпиграф | «Фезмӕл- ма, фезмӕл, нӕ фиййау нӕ фӕстӕ, Иумӕ нӕ рамбырд кӕн, арфӕйы дзырд!» Къоста. |
УАА - УУД (Универсалон ахуырадон архайд) | Удгоймагон: 1. Ахуырадон архайд ӕмӕ йӕ мотивы ӕхсӕн бастдзинад саразын. 2. Ахуыргӕнинӕгты хиӕмбарынады ӕууӕлтӕ раиртасын ӕмӕ бафидар кӕнын. Регулятивон: 1. Скӕнын урочы архайды пълан. 2. Урочы куысты фӕстиуджытӕн бӕрӕггӕнӕнтӕ сӕвӕрын. Коммуникативон: 1. Ахуыргӕнӕг ӕмӕ ӕмгӕрттимӕ ахуырадон ӕмгуыстдзинадӕн пълан скӕнын. 2. Хъуыдытӕ аивӕй ӕргом кӕнын, хи цӕстӕнгас быцӕу ныхасы фидар кӕнын коммуникацийы хӕстӕ ӕмӕ уавӕртӕм гӕсгӕ. Ахуырадон: 1. Хибарӕй ахуырадон хӕс снысан кӕнын зонын. 2. Хъӕугӕ ӕрмӕг рабӕрӕг кӕнын ӕмӕ агурын. 3. Ӕмбаргӕ раныхас аразын хи хъуыдытӕй. 4. Урочы хӕслӕвӕрдтӕ сӕххӕст кӕнынӕн хъӕугӕ мадзӕлттӕ ӕвзарын уавӕртӕм гӕсгӕ. 5. Урочы архайды фӕстиуджытӕм цӕст дарын ӕмӕ раст бӕрӕггӕнӕнтӕ ӕвӕрын. 6. Тексты ӕрмӕгӕй пайда кӕнын. |
Ахуырадон фӕстиуджытӕн пълан аразын | Зонын : - Адӕймаджы хорз миниуджытӕ ӕмӕ ӕнкъарӕнты нӕмттӕ базонын. Арӕхсын: - Саразын диалогон ныхас ӕнкъарӕнтӕ ӕмӕ сӕ сӕвзӕрыны уавӕрты,ӕфсӕнтты тыххӕй. - Аразын монологон ныхас хи миниуджытӕ ӕмӕ ӕнкъарӕнты тыххӕй. - Тексты хъӕугӕ ӕрмӕг агурын. Удгоймагон : - Мотиваци ахуырадон архайдмӕ. - Ӕндӕр адӕмы миниуджытӕ ӕмӕ ӕнкъарӕнтӕ ӕмбарын. - Адӕмы тыхстдзинӕдтӕм ӕмбаргӕ ахаст. Метапредметон: - Ног зонындзинӕдтӕй пайдагӕнгӕйӕ къордты кусын. - Урочы хӕс сӕххӕст кӕнынынӕн бӕрӕггӕнӕн ӕвӕрын. - Ахуырадон хӕс сӕххӕст кӕнынӕн сфӕлдыстадон мадзӕлттӕ ӕвзарын. - Ныфсджынӕй интеллектуалон къуыхцыты сӕрты хизынӕн. - Ахуыргӕнӕгимӕ иумӕ ахуырадон мадзӕлттӕ ӕвзарын урочы хӕстӕ сӕххӕст кӕнынӕн. |
Урочы ӕрмӕг | 1. 8-ӕм къласы ахуыргӕнӕн чингуытӕ; кусӕн тетрӕдтӕ ирон литературӕйӕ; П.Прюдоны ныв «Божественное Возмездие и Правосудие, преследующее Преступление», Тугъанты Махарбеджы нывтӕ; визуалон рӕнхъ – чингуыты равдыст (Гаглойты Рутены уацмысты ӕмбырдгонд, Хетӕгкаты Къоста «Ирон фӕндыр», ӕмбырдгонд «Ирон ӕмбисӕндтӕ», Хӕуытаты Къоста «Уӕздандзинады гуырӕнтӕ»; Л.Н.Толстой. Радзырд «После бала»; Н.В. Гоголь. Комеди «Ревизор»; А.П.Чехов. Радзырд «Хамелеон»; А.С.Грибоедов. «Горе от ума»; А.Н Островский. «Доходное место».) 2. Техникон фӕрӕзтӕ: компьютер, проектор, экран. 3. Презентаци; Туаты Алинӕйы DVD-киноныв «Народная вера или миропонимание осетин» -ӕй скъуыддзаг. |
Урочы куысты хуызтӕ | Фронталон, къордтӕй. |
Урочы дидактикон структурӕ
Этапы нысантӕ | Ахуырдзауты архайд | Ахуыргӕнӕджы архайд | Урочы хӕстӕ ӕвӕрын | |
Организа цион хай (3 мин.) | Мотивацион уавӕр саразын | Салам дӕттынц, ахуыргӕнӕджы фӕрстытӕн дзуӕппытӕ дӕттынц. | Салам дӕтты | Ахуырадон процессмӕ бахизын. |
Проблемон хӕстӕ ӕвӕрын ( 7 мин.) | Саразын ахӕм проблемон уавӕр, скъоладзаутӕ урокӕн хӕстӕ куыд сӕвӕрой, урочы ахуырадон пълан куыд саразой. | 1.Ахуырадон ӕрмӕг бамбарын. 2.Урокӕн нысантӕ ӕвӕрынц. 3.Ахуырадон хӕс сӕххӕст кӕнынӕн алы варианттӕ ӕвзарынц. 4.Ӕвзарынц ӕппӕты ахадгӕдӕр куысты хуыз. | 1.Скъоладзауты ног зонындзинӕдтӕ ӕмӕ ног архайд базонынмӕ разӕнгард кӕны. 2.Ӕххуыс кӕны скъо ладзаутӕн урочы раст нысан сӕвӕ рынӕн, цӕмӕй хъӕугӕ зонындзи нӕдтӕ сӕ къухы бафтой. | Ӕвӕрд ӕрцыд урочы нысан, ахуырадон архайды пълан ног зонындзинӕдтӕ райсыны тыххӕй. |
Ног ӕрмӕг ахуыр кӕнын ( 10 мин.) | Раздӕр этапы ӕвӕрд хӕстӕ ӕххӕст кӕнын | 1.Фыссынц литературон тетрӕдты фӕйнӕгыл фыст ӕнӕзонгӕ дзырдтӕ ног ӕрмӕгӕй. 2.Кӕсынц радыгай текст. 3.Се ʼмкъласонты дзуӕппытӕн раст аргъ кӕнынц. | Скъоладзауты архайд растырдӕм аразы. | Бахъуыды кӕнын ног зонындзинӕдтӕ текстӕй. |
Релаксацион паузӕ | ||||
Ӕрмӕг бафидар кӕнын ( Микро-хатдзӕг) 7 мин. | Ног зонындзи нӕдтӕй бафидар кӕнын раздӕр рацыд ӕрмӕг. | Агурынц дзуӕппытӕ фӕрстытӕн монологон ныхасы хуызы. | Склъоладзауты архайдмӕ йӕ цӕст дары, сӕ куысты рӕдыдтытӕ раст кӕны. | Ног ӕрмӕгӕй пайда кӕнын зонын ахуыра-дон архайды практикон ӕгъдауӕй. |
Къордты куыст. (10 мин.) | Ахуырадон хӕслӕвӕрд раст конд у ӕви нӕ, уый сбӕрӕг кӕнын. | Ӕххӕст кӕнынц практикон хӕслӕвӕрд къордты. | Ахуырадон архайдмӕ домӕнтӕ ӕвӕры. Къордты куыст аразы.Къордты куыстӕн бӕрӕггӕнӕнтӕ ӕвӕры. Фӕрстытӕ дӕтты, рӕдыдтытӕ амоны. | Ног зонындзи нӕдтӕй хатдзӕг тӕ скӕнын, пра ктикон ӕгъда уӕй сӕ пайда кӕнын зонын. Хӕслӕвӕрдтӕ раст баххӕст кӕныны тыххӕй хатдзӕг. |
Рефлекси. (3 мин.) | Ахуырадон хӕстӕ сӕххӕст кӕнынӕн анализ скӕнын. | 1.Ног зонындзинӕдты ахадындзинад бӕрӕг кӕнынц 2.Ахуырадон хӕс сӕххӕст кӕныны мадзӕлттӕн бӕрӕггӕнӕн ӕвӕрынц. | 1.Фӕрстытӕ ӕвӕры, урочы хӕстӕ ӕмӕ нысан куыд ӕххӕст цыдысты, уый тыххӕй. 2.Скъоладзауты метапредметон архайд ӕмӕ ног зонындзинӕдтӕ анализ кӕны. | Хатдзӕг ахуырадон хӕстӕ ӕмӕ сӕ аразыны мадзӕлттӕн. |
Урочы цыд:
Организацион хай (3 мин.) | ||
Ахуыргӕнӕджы архайд. | Ахуырдзауты архайд. | |
- Уӕ бон хорз! - Сбадут! - Чи у абон радгӕс? | - Ӕгас цу! Бадынц сӕ бынӕтты. Дзуапп дӕтты иу скъоладзау. |
Мотиваци ӕмӕ проблематизаци (7 мин.) | ||
Хетӕгкаты Къостайы ӕмдзӕвгӕ «Додой»-йӕ кӕсы скъуыддзӕгтӕ: «…Зӕй уӕ фӕласа, нӕ тӕрхоны лӕгтӕ,- Иу-ма уӕ фезмӕлӕд искуы лӕгау! Искӕй зӕрдӕ уӕ дзыназгӕ нырризӕд, Искӕмӕ бахъарӕд адӕмы хъыг, Дзыллӕйы мастӕй уӕ исчи фӕриссӕд, Иумӕ уӕ разынӕд иу цӕстысыг !.. …Фезмӕл-ма, фезмӕл, нӕ фиййау, нӕ фӕстӕ, Иумӕ нӕ рамбырд кӕ, арфӕйы дзырд!.. …Адӕмы фарнӕй къӕдзӕх дӕр ныннӕры,- Гъе-мардзӕ исчи!- бынтон сӕфт кӕнӕм!..» - Зӕгъут ма, кӕмӕ сиды Хетӕгкаты Къоста? Йӕ ныхас кӕмӕ у ? - Куыд хъуыды кӕнут, абон нӕ урочы цӕуыл дзурдзыстӕм ? . - Абон нӕ урочы цы фӕнды базонын? - Нӕ размӕ цавӕр хӕстӕ ӕвӕрӕм? | - Адӕмы раздзӕуджытӕм, тӕрхоны лӕгтӕм, хицӕуттӕм, чиновниктӕм. Барджын ӕмӕ хъомысджын адӕммӕ. - Абон дзурдзыстӕм бӕрнон, исбонджын , хъомысджын адӕмы хӕсыл дзыллӕты раз. - Нӕ хӕс у базонын, хицӕуттӕ, бӕрнон, амалхъом адӕм се ʼппӕт иухуызон цӕстӕй кӕсынц фӕллойгӕнӕг адӕммӕ, ӕви нӕ ? | |
Фронталон фарсты руаджы нӕ зӕрдыл ӕрлӕууын кӕнӕм хӕдзармӕ куысты ӕрмӕг – Æрнигон Иласы ӕмдзӕвгӕ «Фыд йӕ фыртӕн фӕдзӕхсы»: - Цӕмӕн фӕдзӕхсы фыд йӕ фыртӕн фидар лӕууын царды фӕзилӕнты ? - Цы бынат ахсы бӕх лӕджы царды ? - Цы зӕгъы лирикон герой мады тыххӕй ? - Цы фӕдзӕхсы фыд йӕ фыртӕн ? - Цавӕр цӕстӕнгасӕй кӕсы автор Фыдыбӕстӕмӕ ? - Раттут характеристикӕ фыдӕн. - Хӕдзары цы ӕмбисӕндтӕ ссардтат ӕмӕ ныффыстат уӕ тетрӕдты хъӕбатырдзинады, лӕгдзинады, адӕмы раз бӕрнондзинады тыххӕй, уыдон бакӕсӕм. - Урочы фыццаг хайӕн скӕнӕм цыбыр хатдзӕг. | Радыгай дзуапп дӕттынц ахуыргӕнӕджы фӕрстытӕн. Дӕнцӕгтӕ хӕссынц хӕдзармӕ куысты ӕрмӕгӕй. Цалдӕрӕй кӕсынц ӕмбисӕндтӕ. 2-3 скъоладзауы кӕнынц хатдзӕгтӕ. | |
Фыццагцыбыр(микро) хатдзӕг ( 1 мин.) | ||
Ног ӕрмӕг ахуыр кӕнын - ( 10 мин.) Презентаци- (5 мин.) | ||
- Хӕдзармӕ куысты ӕрмӕг уыдис Æрнигон Иласы ӕмдзӕвгӕ «Фыд йӕ фыртӕн фӕдзӕхсы». Уым фыд – хистӕр нӕлгоймаг фӕдзӕхсы фыртӕн – кӕстӕр нӕлгоймагӕн фарны хъуыддӕгтӕ, фарны ныстуантӕ йын кӕны, цӕмӕй царды цӕхгӕр фӕзилӕнты фидар лӕууа, йӕ фыдӕлты кад дӕлӕмӕ ма руадза – нӕлгоймаджы фарн ыл ӕфтауы. Фыд ӕмбарын кӕны, фӕрнджын лӕг йӕ адӕмӕй хӕс кӕй дары, уӕлдайдӕр та – бӕрнон бынат ахсӕг лӕг. Барджын, хъомысджын лӕг хъуамӕ адӕмы раздзӕуӕг уа, адӕмы сӕрыл хӕцӕг, дзыллӕты сӕрхъуызой. Уыцы фарны хъуыддӕгтӕ, фарны зондамынд лӕвӕрдтой хистӕртӕ кӕстӕртӕм фӕлтӕрӕй-фӕлтӕрмӕ, цӕмӕй фыдӕлты фарн ма сӕфа. Хетӕгкаты Къоста дӕр йӕ ӕмдзӕвгӕ «Додой»-ы уымӕн сидтис тӕрхоны лӕгтӕм, бӕрнон кусджытӕм, цӕмӕй сӕ искӕмӕ бахъара адӕмы маст ӕмӕ хъыг. Цӕмӕй адӕмы цыфыддӕр знӕгтӕ уӕвыны бӕсты суой адӕмы раздзӕуджытӕ сӕрибары, рухс царды фӕндагыл. Цӕмӕй адӕмы цард фӕхуыздӕр, фӕрухсдӕр кӕной фӕрнджын хъуыддӕгтӕй. Цӕмӕй фӕллойгӕнӕг адӕмӕн уа алцы бар дӕр бонджынты ӕмрӕнхъ – уый у цӕрӕнбонты дӕр фӕллойгӕнджыты бӕллиц. Уӕдӕ абон нӕ урочы темӕ у ӕмбисонд «Намысджын лӕг – адӕмы ныфс». Темӕйӕн ӕй цӕмӕн равзӕрстам, уый хъуамӕ базонӕм фӕстӕдӕр, ӕрмӕг ӕнӕхъӕнӕй куы равзарӕм, уӕд. Уымӕн нын баххуыс уыдзӕн презентаци ӕмбисӕндтимӕ ӕмӕ зындгонд нывгӕнджыты куыстытимӕ. Презентацийӕ базондзыстӕм, раздӕры дугты бӕстӕты хицӕутты, бӕрнон ӕмӕ амалхъом адӕмы ахадындзинады тыххӕй ӕхсӕнады. Бамбардзыстӕм сӕ цӕстӕнгас фӕллойгӕнӕг адӕммӕ. Намыс у царды фарн. Автор нын ӕвдисы йӕ уавӕр тыхми ӕмӕ хӕрамы дунейы. Æвдисы ӕхсӕнады хицӕн къордты уаг, сӕ фыдракӕнддзинӕдтӕ. Уацмысы идейӕ у социалон хӕрамӕн тӕрхон кӕнын. - Проекторы экранӕй ӕнӕзонгӕ дзыртӕ бакӕсӕм, бамбарын кӕнӕм, рафыссӕм литературӕйы тетрӕдтӕм. - Ацы дзырдтӕм ма ӕрхъуыды кӕнут антонимтӕ ӕмӕ сӕ литературӕйы тетрӕдты ныффыссут. - Рафӕлдахут ма ахуыргӕнӕн чингуытӕ, радыгай бакӕсут уацмысы текст. | Кӕсынц презентацийы текст. Комментарийтӕ кӕнынц адӕмы раздзӕуджыты тыххӕй, адӕмы фарны тыххӕй ӕмбисӕндтӕн. Фыссынц ӕнӕзонгӕ дзырдтӕ тетрӕдты: намыс – адӕймаджы кад, сӕрыстырдзинад; къӕйных – ӕдзӕсгом, уӕндон, ӕнӕфсарм; ӕнаккаг – хорздзинад аккаг чи нӕ у, ахӕм; хӕрды – уӕлӕмӕ цӕугӕйӕ; уырдыджы – бынмӕ цӕугӕйӕ; иргъӕвын – быцӕугӕнджыты ахицӕн кӕнын; хъынцъым кӕнын – катай, тыхстдзинад; ныккӕнд – ӕхгӕд уӕрм. Дзырдтӕм фыссынц антонимтӕ: намыс – ӕгаддзинад; къӕйных – уӕздан; ӕнаккаг – аккаг; хӕрды – бынмӕ, уырдыджы; уырдыджы – уӕлӕмӕ, хӕрды; иргъӕвын – ардауын; хъынцъым кӕнын – райын, зӕрдӕрайгӕйӕ; ныккӕнд – уӕлхӕдзар. Радыгай комментарийтимӕ аив кӕсынц уацмыс. |
- Релаксацион паузӕ скӕнӕм. | Релаксацион паузӕ кӕнынц. | |
Релаксацион паузӕ ( 1 мин.) | ||
Ӕрмӕг бафидар кӕнын ( 7 мин.) | ||
- Тексты кӕрон фӕрстытӕн дзуӕппытӕ ссарут дыгӕйттӕй (къӕйттӕй), партӕйыл чи кӕимӕ бады, уыимӕ. Ахуыргӕнӕг хъусы сӕ дзуӕппытӕм, раст кӕны рӕдыдтытӕ. Гаглойты Рутены радзырд «Намыс» у аллегорион. Бакусӕм литературон теорийыл. АЛЛЕГОРИ. Бакӕсӕм ма ахуыргӕнӕн чиныджы уац аллегорийы тыххӕй. Аллегори - аивадон фӕрӕз: дӕлгоммӕ кӕнӕ фӕсномыг ныхас. - Урочы дыккаг хайӕн скӕнӕм цыбыр хатдзӕг. | Иу ахуырдзау кӕсы фӕрстытӕ, иннӕтӕ сын дыгӕйттӕй (къӕйттӕй)дзуӕппытӕ агурынц. Иу ахуырдзау хъӕрӕй кӕсы уац «Аллегори». 2-3 скъоладзауы кӕнынц хатдзӕгтӕ. | |
Дыккаг цыбыр(микро) хатдзӕг ( 1 мин.) | ||
- Баххӕст кӕнӕм къордтӕй хӕслӕвӕрд: а) фыццаг къорд раргом кӕндзӕн, цы хоны фыссӕг Намыс? Цы ʼрцӕуы царды, Намыс фынӕй куы вӕййы, уӕд ? б) дыккаг къорд раргом кӕндзӕн, Намыс ӕфхӕрынмӕ кӕй хъавы, уыцы барджын, хъомысджын адӕмы (чиновникты), хицӕутты миниуджытӕ; в) ӕртыккаг къорд раргом кӕндзӕн, цы дӕтты Намыс кусӕг лӕгӕн? Цавӕр нысан ӕвӕры кусӕг йӕ размӕ? Ахуыргӕнӕг къордты куыст аразыныл архайы, консультаци сын кӕны. | Дих кӕнынц къордтыл ӕмӕ кусынц сӕ фарстатыл. Алы къордӕй дӕр дзуры 1-2 адӕймаджы, иннӕтӕ сын бӕрӕггӕнӕнтӕ ӕвӕрынц. | |
Рефлекси ( 3 мин.) | ||
- Абон нӕ урочы ногӕй цы базыдтат? - Ӕрмӕг бамбарын уӕ къухы бафтыд, ӕви нӕ? Кӕд нӕ, уӕд цӕй аххосӕй? - Уацмысы кæрон фæрстытæн дзуапп раттæм: - Сымахмӕ гӕсгӕ цы у намыс, цы нысан кӕны ? - Хицӕнтӕй равзарут, намыс ӕфхӕрынмӕ кӕй хъавы, уыдоны миниуджытӕ ӕмӕ фыдракӕндтӕ. - Цавӕр у фӕллойгӕнӕг адӕмы ахаст намысмӕ ? - Намысӕн царды фарн рахонӕн ис? - Куыд уӕм кӕсы, бӕрнон бынат чи ахсы, барджын ӕмӕ хъомысджын чи у, ахӕм адӕймаг хъуамӕ цавӕр цӕстӕй кӕса, царды фӕрӕзтӕ кӕй къухтӕй арӕзт сты, уыцы хуымӕтӕг фӕллойгӕнӕг адӕммӕ ? - Куыд уӕм кӕсы, аллы бонджын, аллы хъӕздыг дӕр йӕ хъӕздыгдзинадӕй рынчын вӕййы ? Йӕ мулчы тыххӕй йӕ цӕсгом фесафы ? Æви вӕййы намысджын, цӕсгомджын, фӕрнджын паддзӕхтӕ, бӕрнон кусджытӕ, чиновниктӕ? - Куыд хъуыды кæнут, абоны царды ацы радзырды темӕ актуалон у, ӕви нӕ? - Цӕуыл нӕ ахуыр кӕны ацы аллегорион радзырд? Фыссӕг Гаглойты Рутен махӕн цавӕр зонд бацамонынмӕ хъавы, куыд уӕм кӕсы? - Сбæрæг кæнут уацмысы сæйраг идейӕ. - Куыд хъуыды кæнут, абоны царды ма Ирыстоны ахæм хӕрзаудӕг адӕм ис,ӕви нӕ? Къостайы загъдау, бӕрнон адӕмӕй искӕмӕ бахъардта адӕмы хъыг ? | Урочы ногӕй цы базыдтой, уый дзурынц. Цы къуыхцытӕ рауадис сӕ куысты,уый ӕмбарын кӕнынц. Фæрстытæн дзуæппытæ дæттынц. Презентацийы ӕрмӕгӕй хӕрзаудӕг адӕмы тыххӕй дӕнцӕгтӕ хӕссынц: - Меценат, - рагон Индийы паддзах Ашока, - Савва Мамонтов, - Сергей Дягилев, - Савва Морозов. Сӕ хъуыдытӕ дзурынц, хатдзӕгтӕ кӕнынц. |
Хӕдзармӕ куыст | ||
- Нӕ презентацийӕ рафыссут хӕдзармӕ куыст: - литературон тетрӕдты сӕххӕст кӕнут сфӕлдыстадон хӕс: ныффыссут цыбыр нывӕцӕн «Кӕй хонӕм намысджын адӕймаг ?»; - уацмысы мидисӕн анализ кӕнын, фӕрстытӕн дзуӕппытӕ дӕттын. | Хӕдзармӕ куыст фыссынц боныгты. | |
Бӕрӕггӕнӕнтӕ сӕвӕрын. |